|
Hülâgû 1217de doðdu. Ýranda hüküm süren Ýlhanlýlar Devletinin kurucusudur.
Baðdatý alarak Abbasi Halifeliðini yýkmýþ olan meþhur Türk-Moðol serdar ve
hükümdarýdýr.
Büyük kardeþi Mengu Han babasýnýn yerine Hakan olmuþ ve Hülâgûyu 1253te Ýrana
memur etmiþti. Ýlhan Hakana baðlý Eyalet Haný demektir. Bundan dolayý Hülâgûya
(Ýlhan) lakabý verilmiþ ve soyundan gelen hükümdarlara da Ýlhanlýlar denilmiþtir.
Hülâgû, Ýraný ve Kafkasyayý ele geçirdikten sonra Þarkî Ýsmailiye Devletini
ortadan kaldýrmaða karar vermiþti. O zamanlarda istediði hükümdarlarý fedai
derviþleri vasýtasý ile öldürten ve asrýmýzýn anarþistleri gibi gizli ve korkunç
teþkilatý bulunan Ýsmaililerin merkezi Elmut Kalesini aldý. Sonuncu hükümdarlarý
olan Rukneddini öldürttü. 1256da bu devleti ortadan kaldýrdý. Onun elinde
hapsedilmiþ olan meþhur alim Nâsýruddin et-Tûsîyi kurtararak yanýna aldý.
Hülâgû, Þii olan Nâsýr ile Hýristiyan bulunan zevcelerinden birinin teþviki ile
Baðdat Halifesi hakkýnda kin beslemeðe baþlamýþtý. Son Abbasi Halifesi
Mustasým-Billaha itaat etmesi için haber gönderdi. Mustasým kuvvetli olmadýðý
halde maðrur idi. Karþý koymak istedi. Halifenin Þii veziri Ýbni Alkami de vaziyetin
hücuma elveriþli olduðu hakkýnda Hülâgûýya bilgi vererek Hülâgûyu gizlice davet
etti. Bunun üzerine Hülâgû, 1258de Baðdatý elli gün kadar kuþattý.
Sonuçta, Halife çaresiz kalarak oðullarý ve maiyyeti ile birlikte af dilemek üzere
Hülâgûnun ordugahýna gidince, Hülâgû onu çuvala koydurup süvarilerine çiðnetti.
Bütün ailesini öldürtmekle beraber Baðdatý yakýp yýktý. Rivayete göre sekiz yüz bin
kiþiye yaklaþan bütün halký da kýlýçtan geçirdi.
Daha sonra Suriyeye doðru döndü. Halebi ve Þamý aldý. Fakat bu istila Mýsýrdaki
Türk Sultaný Baybars tarafýndan durduruldu. Onun ordusu Hülâgûnun bir serdarýný
fena halde bozguna uðratmýþ ve Ýlhanlýlarý Suriyeden çýkmaya mecbur etmiþti.
Hülâgû, daha önce büyük kardeþinin ölümünü haber alarak yerine geçmeðe
hazýrlanmýþtý. Bu maðlubiyet darbesi üzerine Ýranda kalmýþ ve kurduðu devletin
iþleriyle meþgul olmuþtu.
Tarihçiler Hülâgûya çok kan dökmüþ bir hükümdar olarak bakarlar. Böyle olmakla
beraber o, bir devletin kurucusu idi. Bilime ve sanata karþý da büyük saygýsý vardý.
Hülâgû, sarayýna bilginleri toplar ve onlarý korurdu. Bilgiye meraký vardý. Kendisi
astronomi ve kimya ile uðraþýrdý. Meragede bir rasathane yaptýrdý. Bilginleri
toplayarak ilim akademileri kurdu. Aladaðda saraylar, Huyda camiler yaptýrdý.
Tebriz þehri onun döneminde bir bilim merkezi oldu. Bizanstan oraya kozmoðrafya ve
diðer ilimleri öðrenmek için öðrenciler geliyordu.
1266 da öldü
en büyük komutan cengiz han
allah rahmet etsin hepsine..mekanlarý cennet olsun
|
Beðenilen: 0
